Su Döngüsü Nedir?

Yeryüzünde madde döngüleri ile yaşamın devamlılığını sağlayan bir hareketlilik mevcuttur. Bu kapsamda “Su döngüsü nedir?” konusu, cevabı merak edilen bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Su döngüsü, ekosistemlerde suyun atmosferden yeryüzüne, yeryüzünden tekrar atmosfere döndüğü doğal bir döngü olarak ifade edilir. Genel olarak su döngüsü aşamaları, buharlaşma, yağış ve süzülme gibi süreçleri kapsar. 

Enexion Group olarak bu yazımızda, su döngüsü hakkında merak edilenleri detaylı bir şekilde sizler ile paylaşacağız. 

Su Döngüsü Nasıl Oluşur?

Su; yerküre, su küre ve atmosfer arasında buharlaşma, yoğunlaşma, yağış, akış gibi aşamalardan geçerek sürekli bir döngü halinde bulunur. Bu duruma ise su döngüsü denir. Hidrolojik döngü olarak da bilinen bu döngü, iklimsel olayları ve yaşamın sürekliliğini belirleyen temel faktörler arasında yer almaktadır. 

Su; katı, sıvı ve gaz olarak Dünya’da 3 farklı fiziksel formunda bulunmaktadır. Yeryüzünde donmuş buzullar, denizler, okyanuslar, tatlı sular, su buharı, bulut gibi birçok formda bulunan su; yer altı, yeryüzü ve atmosfer arasında sürekli bir dolaşım içerisindedir.

Yeryüzünde sıvı halde bulunan suyun buharlaşarak gaz haline geçmesi ile atmosfere karışması, atmosferde yoğunlaşıp yağış olarak yeryüzüne düşmesi, bu aşamadan sonra ise bir kısmının yer altı sularına, diğer kısmının ise akarak tekrar yeryüzüne çıkması şeklinde devam eden bir döngü söz konusudur. Bitkiler de terleme yoluyla gaz haline geçen suyu atmosfere iletir. Böylece su döngüsüne katkıda bulunur.

Suyun buharlaşma oranı mevsimlere göre farklılık göstermektedir. Bu durum ise döngü içindeki kaynakların su seviyelerinin değişmesine neden olur. Yaz mevsiminde buharlaşmanın fazla olması sebebi ile yüzey sularının miktarı azalmaktadır. Bunun yanı sıra ilkbaharda ise karların erimesi ve artan yağmurlarla akarsu ve akarsuların döküldüğü göller, denizler ve okyanusların su seviyeleri artmaktadır.

“Su döngüsü nasıl gerçekleşir?” sorusu iki temel faktör ile yanıtlanabilir. Bu faktörler, güneş enerjisi ve yer çekimi kuvvetidir. Suyun doğadaki dolaşımı, bu iki etki ile gerçekleşmektedir. Genel olarak suyun akışkan olması ve buharının hareket edebilmesi, dolaşımı mümkün kılar.

Su, güneş enerjisi ile yeryüzünden buharlaşma ve terleme ile atmosferin üst katlarına çıkar ve bulutları oluşturur, bulutlar soğuk hava ile yoğunlaşır ve havanın sıcaklığına göre yağmur, kar, dolu gibi formlarda, yer çekiminin etkisiyle yeryüzüne geri döner. Bu sayede doğanın su dengesi korunabilir. Tüm bu süreç kapsamında su döngüsü; sızıntılar ile toprağın nemlenmesi, suların yeraltında hareket etmesi, bitkilerin terleme yoluyla su bırakması gibi birçok aşamadan oluşur.

İlginizi çekebilir: Karbon Döngüsü Nedir?

Su Döngüsünün Canlılar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Su döngüsü; suyun buharlaşma, yoğunlaşma, yağış ve akış olmak üzere bir döngü içinde doğada dolaşması durumudur. Bu döngü, canlıların yaşamlarını devam ettirebilmesi için son derece önemlidir. Su döngüsü ile okyanuslardaki tuzlu su, tatlı suya dönüşür. Bu sayede de karadaki canlıların içme suyu ihtiyacı karşılanır. Ayrıca bu döngü ile yer altı su havzaları da dolar. Su doğada bulunduğu her hali ile canlılar için büyük öneme sahiptir. 

Su Döngüsü Aşamaları

Su döngüsü, birçok aşamadan geçer. Bu aşamalar; buharlaşma, terleme, yoğunlaşma, yağış, yüzey akışı ve yer altı akışı şeklindedir. Tüm bu aşamalar ile su ve iklim sistemleri sürekli devinim halindedir. Su döngüsü şeması, detayları ile aşağıdaki gibidir:

1. Okyanuslarda ve Denizlerde Depolanması

Dünya su rezervlerinin büyük bir bölümünü oluşturan okyanus ve denizlerde su depolanır. 

2. Buharlaşma

Buharlaşma, suyun sıvı halden gaz haline geçmesidir. Güneş’ten gelen ısı ile sıvı haldeki suyun molekülleri arasındaki bağı çözerek su buharına dönüşmesine sebep olur. Su buharı yükselerek atmosfere karışır.

3. Terleme

Terleme, bitkilerde bulunan fazla suyun dışarıya buhar halinde aktarılması olarak ifade edilir. Bitki kökleri, fazla suyu yaprakların alt kısımlarındaki gözeneklere iletir ve gözeneklerden de atmosfere iletilir. Yeryüzünde bulunan su miktarının önemli bir kısmı, bu şekilde atmosfere geri döner.

4. Suyun Atmosferde Depolanması

Atmosfer, okyanuslara göre çok daha küçük bir su rezerv yeri olsa da su döngüsü için etkin bir ortam oluşturur. Bulutlar gaz halindeki su moleküllerinin en görünür biçimidir.

5. Yoğuşma

Yoğuşma ya da diğer bir ifadeyle yoğunlaşma, buharlaşmanın tersidir. Gaz halinde bulunan su, ısı kaybederek molekülleri arasındaki bağların kuvvetlenmesine neden olur ve sıvı hale geçer.

6. Yağış

Sıvı hale geçen su molekülleri havadan daha ağır oldukları için yer çekiminin etkisiyle yağış olarak yeryüzüne düşer. Suyun karaya dönüş yolları ise dünya sıcaklığına bağlı olarak yağmur, kar, dolu şeklinde olabilir.

 7. Yüzey Akışı

Yeryüzüne düşen yağışın bir kısmı toprak tarafından emilerek yer altı sularına karışır. Bir kısmı ise doymuş ya da su geçirmeyen bir tabakaya düşerek eğim yönünde akışa geçer. Akışa geçen su, büyük ve küçük su kütlelerine ulaşır.

8. Erimiş Karların Akarsulara Karışması

Eriyen karların akış hareketi, su döngüsünün önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Daha soğuk iklimlerde yüzey akışı ve akarsu akışının çoğu eriyen kar ve buzlardan oluşur.

9. Suyun Su Rezervlerinde Depolanması

Karada biriken tatlı suyun bir kısmı da göller, barajlar ve tatlı su bataklıklarında depolanır.

10. Sızma

Yeryüzüne yağmur, dolu, kar yağışıyla düşen suyun bir kısmı topraktan ve kayalardan süzülerek yeraltına akar. Süzülen su, toprak katmanı içinde kalır ve sonra tekrardan yüzeye çıkarak akarsulara karışır. 

11. Yeraltı Suyu Depolaması

Su rezervlerinin önemli bir kısmı da toprak altındadır. Büyük bölümü yağışlardan oluşan akiferler, doymamış toprak yüzeyi aşağısındaki parçalardır. Çakıl taşları, kum taşları, kireç taşları gibi akiferler, akış seviyesine bağlı olarak su depolamaktadır.

12. Suyun Buzul Olarak Depolanması

Buzullar ve buz tepeleri, iklim koşullarına göre dünyada farklı oranlarda bulunmaktadır. İklimin daha soğuk olduğu zamanlarda buzullar ve buz tepeleri, su döngüsünün diğer aşamalarını azaltacak oranda oluşur. Aynı şekilde sıcak dönemlerde su döngüsü, okyanus seviyesinin artması yönündedir. 

Enexion Group olarak, sürdürülebilirlik yaklaşımlarınızı güçlendirerek eylem planları geliştirmenize ve süreci daha doğru yönetmenize destek oluyoruz. Siz de çevresel duyarlılığınızı, stratejik sürdürülebilirlik danışmanlığı hizmetlerimiz rehberliğinde raporlayarak pazarda her zaman bir adım önde yer alabilirsiniz. Detaylı bilgi için web sitemizi ziyaret edebilir, danışmanlık hizmetlerimiz hakkında kapsamlı bilgi için bize ulaşabilirsiniz.